یش از اسلام در سراسر جهان و درهمه ادوار زندگی و تاریخ بشری زن عضو موثری بشمار نمیرفت و واجد استقلال و آزادی نبود و همیشه یک موجود ضعیف و محکوم شمرده میشد و خود نیز به مرور زمان خصائص انسانی خود را گم کرده و نمیتوانست هیچ گونه شخصیت اجتماعی برای خود تصور نماید.
کلمه زن معنی زبونی و خواری و پستی و بیخردی را میداد؛ در ادبیات هر زبانی نظم و نثر بسیار در ناشایستگی و فساد زن یافت میشود که کاشف از طرز تفکری است که پیشینیان در خصوص وی داشتهاند.
روزی که خورشید اسلام در افق بشریت سرزد، زن همان موقعیت اجتماعی را داشت که اجمالاً گفته شد. جهان آن روز در خصوص زن جز یک مشت افکار خرافی و نادرست و رفتار ظالمانه چیزی دیگر نداشت و مردم (حتی خود جنس زن) برای این طبقه مرتبه و حقی قائل نبودند و او را موجودی پست که برای خدمتگذاری انسان شریف (یعنی مرد) آفریده شده میدانستند. اسلام با تمام قوا با این افکار مخالفت کرده برای زن حقوقی را بشرح ذیل مقرر کرد:
1. زن یک انسان واقعی است و از یک جفت انسان (زن و مرد) آفریده شده و خصائص ذاتی انسان را دارد و در مفهوم انسانیت مرد را بر او امتیازی نیست خدای متعال در کلام خود میفرماید: (یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنثَی)؛{1} ای مردم ما شما را از زن و مرد آفریدیم» و در آیه دیگر میفرماید: (أَنِّی لَا أُضِیعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَی بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ)؛{2} من عمل هیچ عمل کنندهای از شما را، زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد؛ شما هم نوع هستید و هم از جنس یکدیگرید».
2. زن مانند مرد عضو کامل جامعه است و شخصیت حقوقی دارد.
3. زن چنانکه خویشاوندی طبیعی دارد خویشاوندی قانونی و رسمی نیز دارد.
4. دختر؛ فرزند است چنانکه پسر فرزند است، فرزندان دختر مانند بچههای پسر فرزندند و از این روی زن نیز چون مرد از خویشان سببی و نسبی مانند پدر و مادر ارث میبرد.
5. زن استقلال فکری دارد و میتواند در زندگی خود هرگونه تصمیمی بگیرد و در حدود شرعی به میل و انتخاب خود شوهر کند و آزادانه بی آنکه تحت ولایت و سرپرستی پدر یا شوهر باشد زندگی نماید (البته باستثنای دختر باکره)؛ و هر شغل مشروعی را که بخواهد انتخاب کند. زن استقلال عملی دارد و کار و کوشش او محترم است میتواند مالک شود و ثروت خویش را خود بدون سرپرستی و دخالت مرد اداره نماید، و از مال و حقوق فردی و اجتماعی خویش دفاع نماید و میتواند بر نفع یا ضرر دیگران شهادت دهد، و جز در مسئله آمیزش جنسی (که در آن بر طبق پیمان زناشویی باید شوهر خود را اطاعت کند) هر کار دیگری که برای شوهر انجام دهد دارای ارزش است و میتواند در برابر آن اجرت مطالبه کند.
6. مرد نسبت به زن حق هیچگونه تحکم و تعدی ندارد و هر تعدی که در مورد مردان قابل تعقیب است درباره زن نیز قابل مجازات و تعقیب میباشد.
7. زن شخصیت معنوی دینی دارد و از سعادت اخروی محروم نیست. اسلام مانند برخی آیینها و اقوام نیست که زن را مانند یک شیطان و نومید از رحمت خداوندی میدانند. خداوند متعال در کلام خود میفرماید: (مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنثَی وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ)؛{3} هر کس کار شایسته و نیکویی انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن در حالی که مومن است، او را به حیاتی پاک و زندگی پاکیزه زنده میداریم و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام میدادند، خواهیم داد. حتی ممکن است بر اساس آیه شریفه (یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنثَی وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوباً وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ)؛{4} یک زن در سایه تقوی و دین به هزاران مرد امتیاز و تقدم جوید.{5}
[1].سوره حجرات، آیه 13.
[2].وره آل عمران، آیه 195.
[3].سوره نحل، آیه 97.
[4].سوره حجرات، آیه 13.
[5].با استفاده از آموزش دین، علامه طباطبایی (ره).